Jacht maken op wild en likes

De film ALFA van Imke Renee Slump en Iris Wijngaarde kwam als winnaar uit de bus tijdens het CampusDoc Internationaal Filmfestival (juni 2019). Een documentaire over het leven van een jonge jager, Koen. De ruim 20 durende documentaire is mooi vormgegeven met mooie beelden. Bij het kijken van de film moest ik terugdenken aan de film ‘Het Hut Syndicaat (of: de mogelijkheid van een ander leven)’ van Diego Gutiérrez (najaar 2018).

Taboe doorbrekend

De documentaire laat zien dat Koen een taboe wil doorbreken. Door letterlijk in beeld te brengen wat een jager doet. Ook door op de foto te gaan met een geschoten ree: “We doen niets illegaals”. En om dat taboe te kunnen doorbreken jagen de jonge jagers uit de documentaire ook op likes. Ze willen een zo groot mogelijk bereik hebben om te laten zien wat een jager nu feitelijk doet.

 

Jagen is meer dan een schot

Hij jaagt om de populatie reeën te beheren. Hij geeft aan dat wanneer dat niet door jagers gedaan wordt, het verkeer deze rol vermoedelijk over zal nemen. De wolf alleen redt het niet. Hij stelt dan ook de vraag “Waarom zou je niet wild oogsten?”. Zijn woordkeuze is treffend, oogsten betekent letterlijk de oogst (het ‘gewas’) binnen halen. Dat is ook iets waar hij zelf achterstaat “Iedereen kan wel schieten en vervolgens willen ze niet leren om te slachten.” Het is niet voor niets dat hij aangeeft:

“Als je jaagt dan moet je ook de ingewanden eruit kunnen halen en het dier slachten. Als je dat niet kunt, dan vraag ik me af hoe je dan een dier dood kunt schieten.”

Hier geeft hij duidelijk aan dat jagen niet iets is dat je ‘erbij’ doet. Jager, zoals zijn vader in de documentaire ook aangeeft, ben je niet ‘even’. Dat is natuurlijk helemaal waar. Het woord oogsten trof mij ook omdat mij dit aan een andere – bredere – discussie doet denken: hoe vrij leven ‘in het wild’ levende dieren? Oogsten legt de vinger op een zere plek: moeten wij mensen wel de controle blijven houden over wilde dieren? Durven we ook controle los te laten?

 

Jagen en emotie

Over jacht en emotie zegt hij heel duidelijk: “Wanneer de emotie weg is, dan moet je stoppen met jagen”, want dan komt er een meedogenloosheid om de hoek kijken en dan is er iets mis. Dit is iets wat ik van meerdere jagers gehoord heb. Verschillende jagers spreken zich ook juist uit over de zorgen van die meedogenloosheid die bij andere jagers om de hoek komen kijken. Het voor jezelf en naar de rest van de wereld kunnen verantwoorden waarom je jaagt, dat is – ook in Koen’s beleving – belangrijk om überhaupt te kunnen jagen. Hier komen dan ook ethische vragen om te hoek kijken waarvan ook jagers zich bewust moeten zijn. Die ethische afweging is niet iets wat je in het veld doet, maar wel vooraf. Achteraf komen de emoties en de vraag

“Wie ben ik dat ik een dier mag doden?”

 geregeld net zo hard weer terug. En dat is goed. Of je nu voor of tegen de jacht bent, het gaat erom dat beide partijen elkaar leren begrijpen, en als we elkaar leren begrijpen, zonder de emotie de boventoon te laten voeren, dan kunnen we vanuit ons eigen perspectief naar het feitelijke ‘probleem’ leren kijken. En samen een oplossing bedenken.

Wild en vrij

Net als in de film ‘Het Hut Syndicaat’ speelt hier ook een stuk spanningsveld tussen het ‘vrije leven’ van in het wild levende dieren en het ‘opgehokte leven’ van de dieren in de bio-industrie. En Koen geeft dan ook aan dat hij liever het vlees eet van een wild dier dat een beter leven heeft gehad dan een dier uit de veehouderij. En hier wordt feitelijk een andere – verborgen –  discussie aangesneden: ‘Hoe verantwoorden consumenten het eten van vlees uit de bio-industrie maar zijn vervolgens tegen de jacht?’

De focus omtrent bijvoorbeeld een gevoelig thema als de jacht ligt vaak verkeerd: het gaat niet om de jacht – het schot – zelf, het gaat om het onderliggende probleem: hoe gaan wij mensen met de dieren om ons heen om? En waarin willen wij ons wel/niet aanpassen? Jacht is namelijk slechts een middel om een probleem op te lossen. Ik zie het als een uitdaging van deze tijd dat er ook andere middelen zijn om hetzelfde probleem (vaak conflicten tussen mens en dier) op te lossen.

 

Herinnering of trofee

In de documentaire laat Koen verschillende ‘herinneringen’ zien van geschoten dieren, zoals zijn eerste geschoten wilde zwijn: de huls van de kogel met de slagtanden, inclusief gelooide huid. Het zijn voor hem geen trofeeën maar herinneringen. Dat vond ik ook een mooie woordspeling. Feitelijk komen beide woorden op hetzelfde neer, maar het gaat om de lading die maatschappelijk gegeven wordt aan het woord ‘trofee’. Volgens het woordenboek is de betekenis van trofee niets anders dan ‘een voorwerp dat men krijgt na een overwinning’. Het meest bekende is natuurlijk de overwinningsbeker na een wedstrijd. Een schot is geen wedstrijd, maar in feite heb je als jager wel een overwinning op het dier. De lading van het woord trofee zit hem erin of je er trots op bent. En daar schuurt het. Want dat raakt weer aan die dubbele gevoelens rondom het doden van dieren. En dat schuren is goed. Zo blijf je alert op ethische discussies die je soms ook moet voeren en daardoor open kunt staan voor andermans gedachtegangen. Dus die ‘herinneringen’ die weer bepaalde emoties oproepen en daarmee ethische vragen en de verhalen rondom dat specifieke jachtmoment, zijn goed om als jager scherp te blijven over waarom je jaagt.

Ik zie ik zie wat jij niet ziet en het is…rood

In de documentaire zag ik nog een leuk contrast. Jagers zijn over het algemeen bezig zich in het veld zo onopvallend mogelijk te gedragen en te kleden. Zo werd mij tijdens veldwerk voor mijn onderzoek verteld geen geurtjes op te doen, donkere kleding te dragen en het liefst een donkere das of iets dergelijks voor mijn gezicht te doen, want een licht gekleurd gezicht steekt nogal af tegen een donkere achtergrond. Leuk al dat donker en groen en opgaan in de omgeving, maar Koen laat het tegenoverstelde zien: alles is groen bij hem, maar hij draagt een knalrode koptelefoon!

 

Zoekt en gij zult vinden

Zoals gezegd, jacht is een middel om mogelijke conflicten tussen mens en dier te voorkomen. Maar kan het ook anders? Wie gaat er mee op zoek naar andere middelen om datzelfde probleem op te lossen? Overigens is ‘het probleem’ scherp krijgen helemaal niet zo eenvoudig. Laat staan dat er een standaard oplossing voor te vinden is. Om meer inzicht te krijgen in hoe samenleven met wilde dieren wel mogelijk is verzamel ik zelf verhalen over verschillende ontmoetingen met wilde dieren. Daarnaast ben ik nauw betrokken bij het opzetten van een internationaal kennisplatform om diverse verhalen van samenlevingsvormen met wilde dieren te verzamelen en te delen. Wie heeft er nog een verhaal te vertellen? Laat het me weten en wie weet krijg jouw verhaal een plek in mijn boek.