Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen meneer?
Maar heeft de muskusrat een alternatief? Behalve hutten bouwen (zie vorige artikel) is er nog één alternatief voor de muskusrat: “Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen meneer?” En ‘Hamelen’ staat dan synoniem voor een plaats waar ze wel welkom zijn, of – met een mooi Nederlands politiek correct woord – ‘gedoogd’ worden.
Want wat is er aan de hand? Als het aan de huidige voorgestelde strategie voor muskusrattenbeheer ligt (de eerste hieronder), dan kunnen ze zich maar beter uit de voeten maken. Er zijn nog meer mogelijkheden onderzocht (strategie 2 en 3), maar over het geheel genomen, lijkt de eerste de meest ‘voor de hand liggende’ strategie te zijn.
Strategie 1: Weg met de muskusrat
Deze strategie wordt ook wel ‘volledige verwijdering’ genoemd. Deze strategie kwam naar voren uit een langjarige veldproef, waarbij drie bestrijdingsvormen getest waren (zie hier voor meer informatie). De strategie scoorde ‘hoog’ op diverse vlakken, zoals op haalbaarheid 
(uit andere landen is gebleken dat dit een haalbaar doel is), op dierenwelzijn (met als redenatie dat er na volledige verwijdering uiteindelijk maar heel weinig muskusratten gevangen en gedood hoeven te worden) en op economisch vlak (uiteindelijk is er minder arbeidsuren aan inzet nodig wanneer het alleen ‘bijhouden’ is). Het uiteindelijke doel bij deze strategie is om de muskusrat helemaal terug te dringen tot de Nederlandse landsgrenzen. En bij die landsgrens moet voorkomen worden dat er weer muskusratten illegaal naar binnen zwemmen. Alleen, dat is niet de enige plek in Nederland waar dan intensief gespeurd wordt naar muskusratten sporen. In de Oostvaardersplassen zal, onafhankelijk welke strategie gekozen wordt, een populatie muskusratten blijven bestaan. Die moeten ook binnen de Oostvaardersplassen blijven en niet ontsnappen naar andere delen van Nederland.
Dus, het beste wat muskusratten wellicht kunnen doen is de weg naar Hamelen vragen!
Er waren nog twee voorgestelde strategieën. Beiden kwamen vooral economisch niet zo goed uit de verf:
Strategie 2: Business as usual
Gewoon op de huidige voet verder gaan. Deze strategie wordt ook wel ‘vlakdekkend (en jaarrond) bestrijden’ genoemd. Dit is meer het onder controle houden van de huidige populatie muskusratten en zoveel wegvangen als mogelijk is met de middelen die ter beschikking staan. Niets nieuws onder de zon dus.
En:
Strategie 3: Lang leve de muskusrat
Ofwel, de muskusrat niet bestrijden en juist focussen op objectbescherming. Met andere woorden de inzet van preventieve maatregelen. Met de bescherming van oevers zijn enkele langjarige experimenten uitgevoerd. En zeker niet zonder resultaat. De uitkomsten waren alleen niet heel lovend. Dat wil zeggen, dat met de huidige preventieve methoden het maar gedeeltelijk mogelijk is muskusratten te weren. Immers, muskusratten worden ook steeds slimmer, ze weten soms achter de beschermingselementen te wringen en alsnog daar hun huis te gaan graven. Daarnaast zijn de huidige beschermingselementen, zoals betonnen platen, wellicht niet zo charmant, laat staan ideaal, op plekken waar juist riet als natuurdoel bedacht is. Bovendien zijn deze preventieve maatregelen ontzettend duur. We hebben immers te maken met vele kilometers oevers. De vraag is dan of wij, mensen, willen investeren in toekomstige beschermingen ten behoeve van onze mede-dierlijke bewoners?
Niet één waterdichte oplossing
Of het nu muskusrat, bever, otter of gans is, overleg tussen landen over welke strategie gekozen wordt is en blijft noodzakelijk. Voor dieren bestaan geen landsgrenzen maar gebieden waar het goed toeven is. Het liefst zonder ‘gedoe’. Zoals dit bericht al zegt overleg tussen landen over soorten is en blijft essentieel: niet achteraf wanneer er al veel problemen zijn, maar véél eerder met elkaar in gesprek gaan en vooral ook blijven. Dat is wat nu nog veel mist wanneer het over ‘probleemdieren’ gaat.
En wat zou de muskusrat willen? Misschien wil hij vooral duidelijkheid waar hij wel getolereerd wordt. Dat hij als populatie mag voortbestaan. En….helpt een muskusrat juist niet te voorkomen dat bepaalde meren dichtgroeien? Dat zal waarschijnlijk tot ‘andere natuur’ leiden dan wij eigen zelf bedacht hebben…., hoe erg is dat echt?
Uiteindelijk is er – om even in het jargon te blijven – niet één strategie waterdicht.
En dat is belangrijk te beseffen.
Dat kwam ook bij het muskusrattensymposium van 15 februari 2019 ter sprake.
Foto: Richard Draaijer
Allemaal op de woonboot?
Helemaal niets doen en de muskusrat zijn eigen feestje laten vieren, is ook niet wenselijk. Tenzij, we allemaal op een woonboot willen gaan wonen! Tijdens het symposium bleek ook dat de discussie verre van een simpele discussie is. Het merendeel gaf wel aan dat ze eigenlijk helemaal niet willen doden. Of zo min mogelijk. Hoe dan wel onze veiligheid te waarborgen, daar kwam niemand goed uit. Althans niet op basis van de huidige kennis en huidige methoden. Alle partijen waren het er wel over eens dat het belangrijk is om alternatieven te blijven onderzoeken.
En, die alternatieven komen niet boven tafel in een kantorencomplex achter een computer. Het delen van kennis, van bestrijder, onderzoeker, beschermer, beleidsmaker, boer etc, daar zit een belangrijk onderdeel van de oplossing. Zoals hoe gaat een muskusratbestrijder te werk, welke afwegingen maakt hij, wat komt hij tegen in de praktijk, welke (maatwerk) oplossingen ziet hij, versus hoe kijkt een dierenbeschermer tegen het geheel aan, en een boer: Is het wel zo zwart-wit als we denken? Die discussies en uitwisseling van ervaringen en inzichten zijn essentieel in processen om te kunnen samenleven met wilde dieren. Door het opdoen van andere inzichten kun je samen wel zoeken naar alternatieven dan wat we tot nu toe vooral kennen.
Slimme Muskus(rat)
Even terug naar het sprookje. Ondanks dat de muskusrat geen echte rat is (zie vorige artikel), kunnen we dit sprookje ook anders vertellen: “Het land Nederland heeft veel last van muskusratten. Niemand kan ze tot op heden volledig verjagen, totdat er een zorgvuldig uitgevoerd onderzoek op het bureau van de Unie van Waterschappen terechtkomt. Daarin staat dat met de nodige zorgvuldig gekwalificeerde muskusrattenbestrijders het wel mogelijk is om alle muskusratten te verjagen tot aan de landsgrenzen. En het is ook nog eens goedkoper dan de andere opties. Maar de muskusrat is slim. Die trapt hier niet in, die roept zijn vrienden bij elkaar en gaat op reis (bedenk nu een ‘zingende muskusrat’)”:
“Kunt U ons de weg naar Hamelen vertellen, meneer
De kortste weg. Ik wil terug
U hoeft ons maar te wijzen tot de poort, maar vlug
Kunt U ons de weg naar Hamelen vertellen, meneer”
(Uit een van de songteksten van de serie)